Sgamiau ar-lein

Gwe-rwydo 

Bydd negeseuon e-bost gwe-rwydo yn ceisio eich twyllo, fel y gallan nhw ddwyn eich manylion mewngofnodi a/neu bersonol. Yn aml, byddan nhw’n gofyn i chi anfon manylion personol fel eich manylion mewngofnodi, eich cyfrinair neu'ch cwestiwn diogelwch. 

Sut i nodi e-bost gwe-rwydo:

• Cadarnhewch pwy yw’r anfonwr go iawn yn y maes ‘oddi wrth’ – efallai na fydd cyfeiriad e-bost ac enw’r anfonwr yn cyfateb.
• Cadarnhewch y maes ‘i’ – os yw’n amhersonol ac yn cyfeirio atoch chi fel cwsmer neu ddefnyddiwr, yna mae hyn yn rhybudd gan fod cwmnïau go iawn yn defnyddio enwau pobl i’w cyfarch.
• A yw’r neges e-bost yn cynnwys bygythiad os na chaiff camau eu cymryd ar unwaith? Mae negeseuon e-bost gwe-rwydo yn cynnwys bygythiadau, fel cau cyfrif os na fyddwch chi’n gweithredu.
• A oes gan y neges e-bost atodiad nad ydych chi’n ei ddisgwyl? Os yw’n ddolen, hofrwch eich llygoden drosti cyn anfon – drwy wneud hynny gallwch chi weld a fydd yn mynd â chi i ddolen go iawn.
• Edrychwch am wallau sillafu a gramadegol, yn aml bydd negeseuon e-bost gwe-rwydo yn cynnwys gwallau.

Llais-rwydo 

Llais-rwydo yw lle y bydd twyllwyr yn ceisio eich twyllo i roi gwybodaeth bersonol iddyn nhw dros y ffôn drwy esgus bod yn berson neu’n sefydliad rydych chi’n ymddiried ynddo fel cymdeithas adeiladu, CThEF neu’r heddlu. Bydd twyllwyr yn ceisio ennyn eich ymddiriedaeth er mwyn eich twyllo i roi manylion personol neu ddiogelwch. 

Sut i nodi galwad llais-rwydo:

• Os bydd gennych chi unrhyw amheuon ynghylch galwad, hyd yn oed os byddwch chi’n adnabod y rhif ffôn, cofiwch y gall twyllwyr wneud i rif ymddangos ar sgrin eich ffôn er mwyn gwneud iddo edrych yn un go iawn, felly peidiwch ag ateb.
• Os yw’r galwr yn honni ei fod yn ffonio o’r heddlu, CThEF, DWP neu unrhyw un o asiantaethau eraill y llywodraeth i ofyn am wybodaeth, byddwch yn wyliadwrus. Ni ddylai neb ofyn i chi roi manylion banc neu wneud unrhyw daliadau iddyn nhw yn ystod galwad cychwynnol.
• Os bydd rhywun yn gofyn am eich enw defnyddiwr neu gyfrinair ar-lein, dewch â’r alwad i ben ar unwaith.

SMS-rwydo 

Yn aml, bydd SMS-rwydo yn cynnwys neges destun sy’n tynnu sylw at weithgarwch twyllodrus ar un o’ch cyfrifon ac yn gofyn i chi ffonio rhif neu fynd i wefan. Mae twyllwyr yn defnyddio eich ymddiriedaeth i’ch twyllo i roi gwybodaeth bersonol iddyn nhw. Fel arfer, byddan nhw’n dweud wrthych fod eich cyfrif wedi bod yn destun gweithgarwch twyllodrus a byddan nhw’n gofyn i chi ffonio rhif neu fynd i wefan ffug i ddiweddaru eich manylion personol. 

Beth i gadw golwg amdano: 

• Cymerwch ofal gyda negeseuon sy’n cael eu hanfon o rifau anhysbys. Efallai na fydd hyd yn oed y rhai sy’n ymddangos yn rhai go iawn yn ddilys. 
• Anwybyddwch geisiadau am wybodaeth bersonol.
• Peidiwch ag ymateb i negeseuon amheus. 
• Gofalwch rhag ceisiadau ‘brys’.
• Osgowch hyperddolenni.

Sut i atal sgamiau digidol 

Os oes gennych chi unrhyw amheuaeth ynghylch dilysrwydd y neges e-bost, peidiwch â gwneud y canlynol:

• Clicio ar ddolenni.
• Agor unrhyw atodiadau.
• Darparu unrhyw wybodaeth bersonol neu ddiogelwch.